Niet voor iedereen
Psychotherapie is vandaag de dag niet meer weg te denken uit onze samenleving. Je gaat jaarlijks naar de tandarts, elke 2 jaar laat je je verwarmingsketel nakijken en wanneer het moeilijk gaat, ga je naar de therapeut. Er zijn veel soorten therapie om uit te kiezen, creatieve therapie, speltherapie, gesprekstherapie, … “Voor elk persoon een soort therapie”, zou je bijna kunnen zeggen. Niet helemaal. In dit artikel bekijken we wat nodig is om een therapeutisch proces te beginnen, welke valkuilen we moeten omzeilen en 11 tekenen dat therapie werkt. Wil je weten of therapie iets voor jou kan zijn? In dit artikel lees je daar meer over.
Misschien heb je het al eens horen zeggen: “Therapie is niets voor mij, dat werkt niet bij mij”. Aan de oppervlakte lijkt dat een heel redelijke stelling en dat is ze eigenlijk ook, maar er komt meer bij kijken. Dat komt omdat onze problemen eigenlijk geen problemen zijn, maar aanpassingen aan onze omgeving. Iemand die last heeft van woede-uitbarstingen, heeft die “vaardigheid” hoogstwaarschijnlijk ooit ontwikkeld om zijn hachje te overleven. Een groot deel van therapie is het ontwarren van de interne warboel waar we allemaal wel eens in verstrikt geraken.
“Therapie is niets voor mij, dat werkt niet bij mij”. Aan de oppervlakte lijkt dat een heel redelijke stelling, maar er komt meer bij kijken.
Een ander voorbeeld is depressie. Wanneer een sociaal dier in de natuur, voor welke reden dan ook, niet over zijn volledige vermogens beschikt isoleert het zich. Om de overlevingskansen van de kudde niet in het gedrang te brengen zal het dier zich terugtrekken, meestal om ergens te gaan liggen, genezen (in het beste geval). Dat is de biologische functie van depressie; wanneer we overmand worden door een onbalans, interactie en inspanningen beperken, om beter te kunnen genezen. Bij een mens gaat dat door de filters van verplichtingen, ego, ideeën over wat zou moeten zijn en schuld en schaamte, om er maar een paar te noemen.
Kort samengevat, de patronen die we problemen noemen hebben een zeer goede bestaansreden en het is dan ook niet altijd aangewezen om ze zonder meer weg te namen. Iemand die leeft in een omgeving waar ze (letterlijk of figuurlijk) moet vechten voor alles, heeft haar agressieve manieren nodig. Als passief bloempje zou ze overrompeld worden.
Iemand die een diepe onvrede over zijn leven probeert te vergeten door elke avond cannabis te roken, kan best die onvrede nader onderzoeken om stap voor stap de onderliggende gevoelens en aspiraties uit te pakken. Wanneer daar beweging in komt, wordt het coping mechanisme overbodig.
Of therapie aangewezen is hangt dus niet zozeer af van de persoon in kwestie, maar van de fase van haar leven en de context waar ze zich in bevindt. Ook de soort therapie is niet doorslaggevend, de relatie therapeut-cliënt is veel belangrijker en dat heeft één grote reden.
De patronen die we problemen noemen hebben een zeer goede bestaansreden.
Safety first
Stel je eens voor dat het gordel-vast lichtje uitgaat, terwijl het vliegtuig net voluit begint te gaan voor het opstijgen. Zou jij je gordel losmaken, terwijl de hele cabine schudt en schokt, in de veldslag tussen zwaartekracht, lift, stuwkracht en weerstand? Bij mij zou geen haar op mijn hoofd er nog maar aan denken om de gesp open te trekken, tot het vliegtuig kalmeert en min of meer horizontaal hangt. Ik vermoed dat dat voor jou ook zo is.
Een veiligheidsgordel zorgt ervoor dat je niet verandert in een projectiel, wanneer de vlucht niet helemaal loopt zoals voorzien. Op dezelfde manier zorgt de buitenkant die je toont ervoor dat, wanneer de interactie fout loopt, je binnenkant veilig blijft. Zoals onze gordel, lossen we die enkel wanneer we ons veilig genoeg voelen.
De buitenkant die je toont zorgt ervoor dat je binnenkant veilig blijft, wanneer de interactie fout gaat.
In therapie gaan we doelbewust naar waar het onveilig is. Je grootste kwetsbaarheid is de keerzijde van je grootste kracht en je diepste pijn de toegangspoort tot je grootste geluk. Dat is niet leuk om te horen, zeker niet wanneer je al een leven lang werkt aan die sterke buitenkant. Dat is waarom een veilige relatie tussen cliënt en therapeut een absolute must is. Een competent therapeut is nodig, maar hoe veilig jij je voelt bij haar is de voornaamste maatstaf.
Soms is er gewoon geen klik, heb geen schrik om dit te bespreken met de therapeut in kwestie of om rond te shoppen bij je zoektocht naar de juiste therapeut. Zorg dat je de juiste persoon vindt, voor wat een lange en hobbelige rit zou kunnen worden.
Baby steps
In tegenstelling tot wat Instagram coaches verkondigen, is er geen vast stappenplan dat je leven gegarandeerd next level maakt. Zelfs als het zou werken (dat doet het niet), zou dat compleet averechts werken. Zou je betalen voor een machine die zware gewichten voor je heft in de sportschool, zodat je in no time 100 kilo boven je hoofd tilt? Natuurlijk niet, je wordt enkel sterker door het gewicht zelf te verzetten. Tel daar nog bij op dat de uitdagingen waar jij voor staat net een tikkeltje complexer zijn dan een stuk staal optillen en je weet dat je hier even mee bezig gaat zien.
Een veel voorkomende valkuil op die lange reis is de alles-of-niets val. Omdat we graag snel willen weten waar we voor staan, herleiden we zaken op emotioneel vlak maar al te vaak naar goed of slecht, zwart of wit. Het risico, wanneer je oefent met een nieuwe manier van leven, is dat je dat ook met jouw inspanningen doet. Bijvoorbeeld: je wilt jouw grenzen beter leren aangeven. Samen met een therapeut ontdek je waarom dat vaak niet lukt en welke pijn aan de basis daarvan ligt. Eureka! Gewapend met een nieuw perspectief op oude manieren lukt het je om assertief te zijn tegen je kinderen, zonder te vervallen in boosheid. Ook op het werk geef je duidelijk aan dat je niet meer aanvaardt dat een collega op vrijdag last minute werk dumpt in jouw agenda. Yes, nieuw leven, nieuw mens! Tot wanneer … die ene speciale persoon je opbelt.
We willen vooruit en we willen het NU, maar fundamenten leggen kost tijd en de sporadische terugval is onvermijdelijk. Dat betekent niet dat je geen vordering maakt.
Wanneer oude gewoonten hun hardnekkige kop opsteken, is de verleiding groot om de boeken toe te doen. “Het lukt toch niet, waarom zou ik nog moeite doen”, is de slogan van een onderbewuste dat vooral wilt dat er niets verandert (want dat voelt veiliger). Net zoals je een enorme rush ervaart wanneer je voor het eerst jouw demonen trotseert, kan het voelen alsof je door de vloer zakt wanneer je een steekje laat vallen. We willen vooruit en we willen het NU, maar fundamenten leggen kost tijd en de sporadische terugval is onvermijdelijk. Dat betekent niet dat je niet bent gevorderd. Hou je ongeduld in de gaten, maak de stapjes zo klein als je kunt en help jezelf rechtop met de glimlach, wanneer je onderuit gaat. Zoals je zou doen bij een baby die haar eerste stapjes zet.
11 tekenen dat therapie werkt
Met dit in het achterhoofd, hier zijn 11 tekenen dat therapie werkt. Je kunt ze tijdens therapie gebruiken als een evaluatiechecklist of als een soort menu om te kiezen waar je je focus wilt leggen.
1. Je komt tot de kern van je problemen
“De klacht is niet het probleem”, zei mijn leerkracht altijd. Net zoals je naar de dokter zou gaan met een aanhoudende hoofdpijn en een scan het onderliggende probleem kan aantonen (of uitsluiten), zijn de vervelende situaties en gevoelens waar je mee te kampen hebt een richtingaanwijzer. In therapie ga je samen op pad, richting de kern van de zaak, omdat je ze alleen zo écht kan aanpakken.
2. Je wordt je bewuster van je triggers
Een belangrijke stap in het verkennen van je innerlijke mijnenveld, is ontdekken wat een explosie teweeg brengt. Een therapeut luistert naar je verhaal en gaat samen met jou op zoek naar verbanden tussen wat gebeurt en jouw (soms hevige) reacties, omdat je bewust worden van de patronen een eerste stap is naar genezing ervan.
3. Je confronteert dingen in plaats van ze te vermijden
Er is een goede reden waarom diezelfde patronen onder de radar blijven, ze komen tot stand in onaangename (zeg maar pijnlijke) omstandigheden en zijn dus verweven met die gevoelens. Deze (neurale) netwerken activeren is als onder een koude douche stappen. Met oefening kan je het leren, maar zonder bewuste inspanning zal je het altijd uit de weg gaan.
4. Je voelt je beter uitgerust om je leven te beheren
Wanneer je het ziet, ben je het niet, ofte: bewustwording schept nieuwe keuzes. Door beter zicht te krijgen op de onbewuste patronen die je sturen, en het werk te doen om ze minder dwingend te maken, lossen ze hun greep op je. Dan kan je keuzes maken vanuit een kalm en wijs bewustzijn, in plaats van een onbewuste, reflexmatige reactie. Zo kan je weer bigger picture plannen maken, over je leven als geheel.
5. Je oordeelt minder over jezelf en anderen
Met begrip komt … begrip. Wanneer je jezelf beter leert kennen, ga je ook andere mensen beter begrijpen. We delen allemaal meer dan 99% van ons DNA en hoewel we allemaal een unieke uitdrukking zijn van deze genen, beschikken we allemaal over min of meer hetzelfde palet. Een essentieel element van genezing is mededogen voor jezelf, en dat loopt over op anderen.
6. Je kan beslissingen nemen zonder anderen te raadplegen
Wanneer onze systemen in de war zijn gebracht door heftige gebeurtenissen (trauma), leren we om er niet op te vertrouwen. Vaak moeten we ons als kind leren loskoppelen van ons gevoel om te overleven of werd onze intuïtie genegeerd of zelfs vertrappeld. Dan zijn we aangewezen op de input van anderen om onze richting te bepalen. Die warboel ontwarren en stap voor stap weer verbinding leren maken met je innerlijk (gevoelde) kompas is een belangrijk onderdeel van het therapeutisch proces. Dan ben je niet langer afhankelijk van de opinie van anderen, om jouw leven te sturen.
7. Je weet hoe je effectief kunt communiceren
Naarmate je een helderder beeld krijgt van de soep van gevoelens en gedachten, word je er minder door overspoeld. Dat maakt het mogelijk om stil te staan bij wat er binnenin gaande is, hoe de ander dat beïnvloedt en wat je hem wilt vertellen. Contact met je gevoel herstellen maakt het mogelijk om het op een gepaste manier te delen, de juiste verzoeken te doen en je grenzen stellen wanneer nodig.
8. Je voelt je zekerder over wie je bent
Wanneer je leert vertrouwen op je innerlijke stem en je eigen beslissingen maakt en volgt, versterk je ook het contact met wie je bent in je kern. Dat is, achter je gedrag, rollen en patronen. Een sterke band met je authentieke zelf zorgt voor een nieuw soort zelfzekerheid. Een zelfzekerheid die niet rust op uiterlijk vertoon van prestaties of bezittingen (het ego), die niet bepaald wordt door externe factoren … en dat maakt ze onwankelbaar.
9. Je kunt jouw emoties benoemen en uiten
Een vergroot bewustzijn brengt een nieuwe taal met zich mee en nieuwe woorden vergroten op hun beurt je leefwereld. Met een nieuwe woordenschat en een beter contact met je beleving, kan je fijnere onderscheiden maken en deze ook beter overbrengen naar de mensen in je leven. Je benoemt ervaringen met meer nuance dan “boos”, “moe” en “goed”. Dat zorgt voor minder onnodige spanningen en verdiept je relaties.
10. Je hebt gezonde hulpmiddelen om je ongemak te beheren
De combinatie van je bewust worden van je patronen, vorderen op het pad naar genezing en minder verzeilt geraken in conflicten, zorgt ervoor dat de nood voor (vaak ongezonde of zelfs schadelijke) coping mechanismen minder groot wordt. We blijven natuurlijk mensen en moeten omgaan met een imperfecte realiteit, maar wanneer de nood afneemt, kunnen we op zoek gaan naar gezondere alternatieven. Denk aan sporten in plaats van drinken, een dagboek in plaats van ruzie maken met je partner.
11. Je symptomen zijn verminderd
De cirkel is rond. Je begon met klachten, werd je bewust van de onderliggende mechanismen en heelde de pijn die aan de basis daarvan ligt. Het is geen eenduidig, snel of makkelijk proces, maar jouw persoonlijke groei en de betere keuzes die daaruit voortvloeien, zullen er onvermijdelijk voor zorgen dat je initiële klachten verminderen.
En jij?
Psychotherapie is geen gestroomlijnd proces en jouw persoonlijke groei verandert niets aan het feit dat we in een turbulente wereld leven. Deze 11 tekenen kunnen je richting geven in je traject en zorgen voor bevestiging. Wil je het innerlijke werk ontdekken? Dat kan via deze link.
